Difference between revisions of "Mit-Tarza Għall-West End"

From M3P
Jump to navigation Jump to search
(next 5 articles added)
Line 236: Line 236:


Rizzo bis-safar tieghu għall-Kanada kien it-tieni wieħed fil lista ta' dawk li ħallew il-kumpanija biex jemigraw. Huwa telaq fil-bidu tat-trijonfi tagħna, wara li tgħidx kemm ħadem biex il-kumpanija tibqa' eżistenti fiż-żminijiet diffiċli tagħha.
Rizzo bis-safar tieghu għall-Kanada kien it-tieni wieħed fil lista ta' dawk li ħallew il-kumpanija biex jemigraw. Huwa telaq fil-bidu tat-trijonfi tagħna, wara li tgħidx kemm ħadem biex il-kumpanija tibqa' eżistenti fiż-żminijiet diffiċli tagħha.
''Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 15 ta’ Awissu 1963. p.7''
Il-programmi taghna tant kienu qegħdin isiru popolari li l-kumpanija tar-Rediffusion bdiet tibbrodkastja ta' spiss ix-shows taghna dirett mit-tejatri fejn inkunu. Dan kien mezz ieħor li bih żdiedet il-popolarita' tal-kumpanija f'dawk | il-postijiet li qatt ma kienu semghuna.
Barra dawn il-‘broadcasts’ il-kumpanija tar-Rediffusion ukoll bdiet tagħtina l-ispazju ta' nofs siegħa li fiha konna nippreżentaw varjetà. Pero wara sibna li f'dawn il-programmi qosra minn ġo l-istudjo mhux kulhadd minna seta juri t-talent necessarju, għax mhux bilfors li min kien tajjeb fuq il-palk, quddiem platea mimlija nies, ikun tajjeb ukoll fl istudio, magħluq bejn erba' ħitan, quddiem l-ebda udjenza, ħlief mikrofonu, li permezz tiegħu twassa l-vuċi tiegħek ma' kull rokna ta’ Malta u Ghawdex.
Kienet din ir-raġuni li ġiet iffurmata l-kumpanija "Radjo Muskettieri", li l-protogonisti fil-bidu taghha kienu Frances Spiteri, Johnnie Catania, Charles Clews, Armando Urso, Freddie Underwood u s-surmast Mike Cassar.
Ir-"Radju Muskettieri", għadhom sal-lum isemmghu l-programm tagħhom minn fuq ir-Rediffusion, u Allaħares wieħed kellu jibda jgħodd in-numri ta' programmi li għamlu għax żgur jaqta’ nifsu qabel ma jasal għall-konkluzzjoni.
;IN-NUMRI TAL-VARJETA' TAGĦNA
Għalkemm issa konna qegħdin insebbħu r-repertorju tagħna bi produzzjonijiet ta' proża tajba, qatt ma tajna l-ġenb lin-numri tal-varjetà li tant kienu ghal qalb il-publiku, u aħna dejjem għamilna mill-aħjar li f'dawn in-numri dejjem ikollna l-aħjar kantanti, żeffiena eċċ.,
eċċ.
Fis-sena 1948 dawn in-numri kienu jiġu ippreżentati fl-ewwel parti tal-programm, wara xi kummiedja mużikali qasira. Konna nerggħu inkom nkomplu b'iżjed numri ta' varjetà wara li sketch fl-aħħar parti tal-programm.
Għall-makkjetti, li tant kienu popolari, kellna lil Clews u lil Catania. Għall-kant bit-taljan, kellna lit-tenur France Frendo, li l-vuċi għadu jgawdiha sal-lum. Ghad-dwetti komici lill-aħwa Scicluna, Eddie u Melda, ġħan-numru ta’ żfin lil Helen Galea ma' Pawlu Curmi. Songs bl-ingliż miċ-ċkejkna Agnes Gatt u minni, u għad djalogi komiċi lill-koppja Clews u Catania. Barra dawn kellna wkoll numru ta' sketches qosra u li kienu ferm addattati ghall-varjetà.
Lin-numri tal-varjetà qatt ma tajniehom il-ġenb, anzi dejjem kienu prominenti fil-programmi, b'xi eċċezzjoni ta' meta ippreżentajna xi pochade jew kummiedja ta' xi tliet atti.
F'dan iż-żinien tal-1948, il kumpanija kienet giet imsaħha b'Mary Ripard, Dante Gattu Ganni Thewma.
;MARY RIPARD
Mary Ripard, li taħbat oħti l-kbira, kienet tippossedi vuċi verament soda ta' soprano. Qabel ma ngħaqdet magħna digà kellha esperjenza kbira ta' dawk li huma operetti u melodrammi. Mary dejjem tat sehem tajjeb lil li "Stage Commandos". L-akbar suċċess magħna kien meta bħala l-protogonista fl-operetta stil orjentali, “Madame Padmini” ta' Ġużé Azzopardi, għaġġbet lil kulħadd bl-interpretazzjonijiet tal-melodiji operistiċi li kienet imżejna bihom din l-operetta.
;DANTE GATT U ĠANNI THEWMA
Dante Gatt ukoll kien igawdi certà fama fil-qasam drammatiku qabel ma ngħaqad magħna u huwa mela tajjeb il vojt ta' Nestu Laiviera, li minħabba x-xogħol parlamentari tiegħu ma setax ikompli jidher magħna fuq il-palk.
L-acting ta’ Dante Gatt, b'dik is-serjeta' tiegħu kien kuntrast ferm ideali għall-komiċita ta' Clews, Catania u Underwood. Dante dejjem għamel mill-aħjar li seta' biex kabbar il-prestiġju tagħna, u l-kapaċità tiegħu għenet ħafna fis-suċċessi tal-programmi.
Ġanni Thewma ma kellu ebda esperjenza teatrali ħlief li kien dilettant kbir ta' l-opri. Pero' f'dak li huwa irranġar tal-palk kien juri ċertu entużjażmu, tant li għamilnieh stage manager.
Wara xi żmien tħajjar li jibda jagħmel xi parti, aħna qtajnielu xewqtu, u nistgħu ngħidu li ta interpretazzjoni tajba fl-ewwel dehra tiegħu fuq il-palk.
Il-quddiem bdew jinkitbu certi partijiet f'diversi produzzjonijiet tagħna. Ġanni wkoll għal żmien twil qeda l-kumpanija tajjeb.
Is-Sibt 27 ta' Novembru 1948 kienet okkażjoni speċjali ghalina. Kellna l-opportunità li biha nkunu nafu għall-ewwel darba l-vuċi taghna u b'hekk naghmlu l-konoxxenza tagħha.
Kienet l-ewwel darba programm tagħna sejjer jigi rrekordjat mill-kumpanija tar Rediffusion.
Il-post kien is-sala tal-każin San Ġuzepp, il-Ħamrun, fejn konna qegħdin nippreżentaw programm varjat.
Il-programm sar, u wara kellna dik l-anzjeta kbira li naraw kif ħareġ dan ir-recording, li kien għalina ħaġa ġdida dak iż-żmien. Kellna kważi l-istess anzjeta li wieħed ikollu meta imur għand tar-ritratti biex jara kif ġew, wara li l-film tiegħek ikun ġie żviluppat.
;L-EWWEL RECORDING
Niftakar li konna morna fir recording studio tar-Rediffusion u l-iżjed ħaġa li laqtitni kienet li filwaqt li kulħadd beda jagħraf il-vuċi ta' ħaddiehor, meta waslet il-vuċi tiegħu dak l-individwu beda jiddubita jekk dik il-vuċi kenitx tiegħu, jew le. Iżda r-recording huwa bħal ritratt, ma tantx iħobb juri ħaġa b'oħra. Kienet verament esperjenza interessantisma għalina lkoll.
''Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 22 ta’ Awissu 1963. p.7''
It-tielet anniversarju tal-kumpanija ġie iċċelebrat minna fit-teatru favorit tagħna, ir-Radio City, il-Ħamrun, is-Sibt, 8 ta' Jannar 1949.
Konna ippreżentajna ieħor mill-programmi tagħna li fih urejna għall-ewwel darba l-kummiedja mużikali stil spanjol "Tereador" miktuba minni u rrangata minn Charles Clews, b'versi mis-surmast Mike Cassar. Il-kummiedja ta' C. Izzo, "Lord Summers" u li sketch "Il-Wirt" li tant konna nagħmlu suċċess fejn nippreżentawh u, s'intendi, in-numri tal-varjetà.
Għalkemm wieħed jieħu gost li jirreċta quddiem platea mimlija nies, fuq palk armat b'kollox, f'teatru li fih il-kumditajiet kollha, b'applawsi ma jaqtghu xejn, u fl-istess ħin ikun jaf li se ddaħhal xi ħaġa għal dak li tkun qiegħed tagħmel: meta tagħmel xi recta f'xi sptar issib ruħek f'atmosfera ferm differenti.
Aħna ta spiss konna nigu mitlubin biex nagħmlu x-shows tagħna fl-isptarijiet. Konna nħossu li kien dover ta' kull wieħed minna li nagħmlu dan l-att ta' karità għalhekk mhux l-ewwel darba li konna mmorru l-Connaught Hospital, Santu Spirtu Mental Hospital, u St. Vincent de Paul Hospital.
F'dawn l-isptarijiet dejjem għamilna mill-aħjar biex inferrhu għal ftit taż-żmien lil dawn l-imsejkna. L-ikbar rikompens għalina kienet tkun dik it-tbissima, dik id-daħka, li kienet tiġi murija lilna minn dawk il-morda li forsi xi wħud minnhom biex jesprimu rwieħhom li qegħdin jieħdu gost kienu jagħmlu ċertu sforz.
;FIR-RADIO CITY
Tant kienet kibret il-popolarità tagħna, li fuq suġġeriment tal-proprjetarju tar-Radio City, kull meta kien ikollna programm is-Sibt, konna naghmluh ukoll il-ġurnata ta' qabel — il-Ġimgħa. Dan l-esperiment irnexxa għax ir-riżultat kien ikun l-istess ghaz-żewġ granet, il-Ġimgħa u s-Sibt "full house".
L-ITWAL KORS TA' REĊTI
L-itwal kors ta' reċti li għamilna matul l-istorja tagħna kien fiż-Żejtun, fis-sajf ta' l-1949, fil-bitħa spazjuża tal-każin tal-banda – Żejtun Band, fejn il-lum hemm il-Pandora Theatre.
Ippreżentajna seba' reċti, waħda kull ħmistax. B'dan il-kors il-kumpanija ġibdet l-ammirazzjoni taż-Żwieten li tant kienu jiġu numerużi għall-programmi tagħna.
;AGNES GATT
It-tielet waħda fil-lista li telqitna minħabba l-emigrazzjoni kienet ic-ċkejkna Agnes Gatt, li flimkien mal-familja tagħha telqet lejn l-Amerika.
Dak iż-żmien, tfal kantanti ta' eta' żgħira li verament kienu jafu jkantaw ftit kien hawn. Dan kien dovut billi t-tfal f'dak iż-żmien ma kinux jiġu inkuragguti bhal-lum bis-song festivals. Pero Agnes dak iż-żmien kienet eċċezzjoni. Barra li kienet tkanta s-songs bl-ingliż b'ċerta kunfidenza, b'vuci attraenti, kellha personalita' ħelwa li tant kienet ġibdet ħafna ammiraturi.
L-aħjar songs ta’ Agnes kienu "Heriet", "Maria de Bahia", “My Happiness", u "Slow Boat to China".
;L-ONOREVOLI FREDU BARBARA
Waħda mill-aqwa produzzjonijiet fir-repertorju estensiv tagħna kienet l-operetta fi tliet taqsimiet ta' Ġuże Azzopardi: "L-Onorevoli Fredu Barbara", li ippreżentajna għall-ewwel darba fir-Radio City, is-Sibt 5 ta' Novembru, 1949.
Din l-operetta kienet waħda mill-aqwa successi li ħarġet mill-pinna ta' Ġużé Azzopardi, u waħda mill-produzzjonijiet favoriti tagħna.
Ġużè Caruana wrietna l-kobor tagħha f'din l-okkażjoni. Il-gazzetti li dejjem faħħru lil din l-attriċi kbira, din id-darba kellhom xi ħaġa speċjali fit-tifħir tagħhom għal Ġuża. Hija kienet qisha saret it-Tony Nicholl tagħna. Mingħajr Tony is-Sliema Wanderers ma kinux jistgħu jibbrillaw. Aħna, mingħajr Ġuża, l-istess.
Ma rridx ninsa l-interpretazzjonijiet li taw f'din l-operetta Frances Spiteri, Giovanna Laiviera, Ġużé Azzopardi, Charles Clews, Johnnie Catania, Freddie Underwood u jien.
;GĦAD UNUR CATANIA/CLEWS
Biex nuru l-apprezzament tagħna għall-aqwa koppja komika tal-palk malti f'dan iż-żmien – Catania u Clews – iddeċidejna li nagħmlu serata għad unur tagħhom.
Isem Clews u Catania kien fuq xuftejn kulħadd. Huma kienu li oriġinaw b'suċċess kbir id-djagolu komiku, huma kienu dejjem qegħdin jagħtu servizz kbir lill-kumpanija, u kienu l-favoriti fost l-udjenza tagħna. Għalhekk kienet f'waqtha din is serata li fiha Clews u Catania ibbrillaw ferm fil-kummiedja mużikali ta' Ġuże Azzopardi: "Iz-Ziju Anaklet Callus" fejn kellhom wieħed mill-akbar suċċessi fil-karriera taghhom. II-post kien il-każin San Ġużepp tal-Ħamrun, u d-data s-17 ta' Diċembru, 1949.
;ALFRED CASTELLETTI
Wara t-tluq ta' Agnes Gatt rajna kif għamilna biex nimlew il-vojt li ħalliet, u konna ixxurtjati li sibna lit-tfajjel żgħir mill-Belt - Alfred Castelletti li kien verament eċċezzjoni fl-interpretazzjonijiet tiegħu tal-kanzunetti taljani.
It-talent vokali ta' Alfred jipparaguna tajjeb ħafna ma' l-aħjar tfal kantanti li għandna llum. Alfred malajr akkwista fama kbira magħna u l-publiku malajr induna bit-talent kbir tiegħu li għamlu favorit tagħom. U bir-raġun għax Alfred għalija jibqa' wieħed mill-aqwa tfal kantanti li qatt kelli x-xorti li nisma'. Oħt Alfred, Annie, għalkemm ma kienitx kantanta ta' l-istess livell għoli ta' ħuha, kienet tkanta tajjeb u ħadet sehem kemm-il darba fil-programmi tagħna.
''Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 29 ta’ Awissu 1963. p.7''
Il-Ħamis, 19 ta' Jannar, 1950, konna iċċelebrajna r-raba' anniversarju, għal darb'oħra fir-Radio City.
Għal din l-okkażjoni speċjali konna ippreżentajna b'suċċess kbir l-"S.S. Commando", kummiedja mużikali oħra ta' Ġużé Azzopardi. L-azzjoni ta' din il kummiedja ssir fuq bastiment wara maltempata, Għadni niftakar l-applawsi kbar mill-udjenza waqt l-esekuzzjoni ta' din il-kummiedja li kienet suċċess kbir għalina u kemm għall-awtur.
;TESSIE XERRI
Kantanta oħra li ipparticipat b'successi kbar fil-programmi taghna kienet Tessie Xerri li għamlet id-debut tagħha magħna waqt il-programm li ippreżentajna fl-Orpheum Theatre, il-Gżira, fis-26 ta' Jannar, 1950.
Il-personalità, it-vivacità, mal-vuċi tant espressiva ta' Tessie għamluha mill-ewwel popolari ma' l-udjenza taghna.
Min qatt jista' jinsa' l-interpretazzjonijiet ta' Tessie Xerri tal-kanzunetta "Monasterio Santa Chiara", "Credimi", "Mużika Projbita", "L'Amore Sotto La Luna" "Verde Luna".
;GIOVANNA LAIVIERA
Attrici oħra li tat sehem kbir għas-suċċessi tagħna kienet Giovanna Laiviera.
Giovanna għamlet id-debut tagħha magħna b'success kbir f'parti drammatika fil-buzzett "Wieħed Minnhom” fil-konkors teatrali t'April, 1947.
Pero' l-ikbar suċċess ta' Giovanna kien, u li permezz tiegħu l-kumpanija ġiet evitata minn fjask kbir, meta ġejna biex nippreżentaw "Fwieħet Marti” fir Radio City.
Fl-aħħar minuti qabel il-ħin tal-ftuħ ta' din is-serata ġejna mgħarfin li Mary Aquilina, waħda mill-protagonisti ta' din il kummiedja soċjali fi tlett atti, ma setgħetx tippartecipa, minħabba indispożizzjoni.
Tistghu taħsbu x’paniku qam fuq il-palk, imma Giovanna, b'kuraġġ u b'determinaz zjoni liema bħala, mingħajr kunċerti, mingħajr biss kienet qrat kelma waħda mill-iscript, iddeċidiet li tidhol hi biex tagħmel il-parti.
Qatt ma naf fil-karriera teatrali tagħna li gralna dan il-każ. Kulħadd bir-raġun kollu ħass ir-responsabbiltà kbira li volontarjament aċċettat Giovanna, imma kontra dak kollu li ħsibna, kontra ċ-ċirkostanzi ta' din is-sitwazzjoni, Giovanna għaġġbitna b'interpretazzjoni perfetta li tinkiseb biss minn attriċi f'eċċezzjoni.
Kien tassew jistħoqgilha dak l-applaws qawwi mill-udjenza, meta fl-aħħar tas-serata ġie spjegat kollox. Pero' kienet l-unika darba li aħna minn fuq il-palk ċapċapna bil-qalb iżjed mill-udjenza.
Giovanna baqgħet leali lejna matul il-karriera tagħna u kwalunkwe parti li kienet tiġi mogħtija lilha, dejjem għamlet mill aħjar biex tinterpretaha tajjeb.
;L-AĦJAR TAL-1950
L-aħjar produzzjonijiet tal 1950 kienu dawn, Il-kummiedji mużikali: "Ħol-Buskett", "Miss Mary”, “S.S. Commando", “Imbierek il-Ftehim”, “Skond il-Qoran", "L-Għassies tal-Barrakka", "Villa Girgenti", u r-"Ritratt".
Kummiedji: “Rigal ta' Inkwiet", "Sewwa Kien Jgħid Missieri", "Inżewġuha", "Paċi fid-Dar”, u li sketches: "Barra s-Sinna Timila' Dinja", "Il-Wirta”, "Il-Plumber” u l-"Kont".
;KONKORS TAL-K.O.P.T.E.M
F’April tal-1950, konna ippartiċipajna fil-konkors tal-K.O.P. T.E.M., li kien sar fir-Knights Hall, il-Belt.
Dħalna b'żewg produzzjonijiet, waħda "I-Ittra mid-Dockyard", miktuba minn Guido Caruana — it-tifel il-kbir ta' Ġuża Caruana li fiha kellha l-parti ewlenija, flimkien ma' Lino A. Frendo, Eddie Scicluna, Frances Spiteri, Dante Gatt u Joe Tanti.
Il-produzzjoni l-oħra kienet miktuba minn Charles Clews -- "Dar Fuq ir-Ramel" li ġiet interpretata minn Ġuża Caruana, Frances Spiteri, Giovanna Laiviera, Charles Clews, Johnnie Catania, Freddie Underwood, Laurie Bellizzi u Frankie Clews.
;OSCAR DEBONIS
Ieħor mill-kantanti li ippreżentajna b success kbir kien it-tfajjel Charles Debonis mill-Furjana.
Jien kont nammirah għall-kuraġġ li bih kien jitla' fuq il palk, li smartness tiegħu kienet ta' l-għaġeb, u barra dan kien jippossiedi vuċi tenorili ta' volum inhux normali ghall-eta' żgħira tiegħu.
Oscar dam mhux ħażin magħna, imma kellna nitilfuh għal darb'oħra minħabba l-emigrazzjoni. Hu kjen ir-raba' wieħed li siefer mal-familja lejn l-Awstralja.
L-aħjar songs ta' Oscar kienu: "Beneath Thy Windows", "Mamma", “Cuore Napoletana", u "Vagabondo Della Stelle".
''Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 5 ta’ Settembru 1963. p.7''
Nhar il-Ġimgħa, 19 ta' Jannar, 1950, bdejna li "Stage Commandos Week”. Dan kien esperiment ieħor barra n-normali għall-kumpanijiet lokali. L-għaliex biħ konna se nagħmluha għal ġimgħa sħiħa bħala full professionals.
Iddeċidejna li nagħmlu ģimgħa reċti waħda wara l-oħra fost il-ġimgħa, f'teatri differenti. Biex għamilniehom ħadna I-leave minn fuq ix-xogħol, u ftehemna li nigu irrikompensati mill-qliegħ li jkun hemm.
Kien esperiment iebes għax hawn Malta l-moda hija li x-show tħalliha għal week-end biex ikollok in-nies. Imma tant kienet kbira l-popolarità tagħna li n-nies warbu min-nofs l-użanza u attendew għal li “Stage Commandos Week" numru kbir, tant li konna 'full-house' kull fejn morna.
It-teatri li fihom giet ippre żentata l-ġimgha tagħna kienu: "Roxy" -- B'Kara; "Knight's Hall" – il-Belt; "Manoel" -- il-Belt; "Orpheum" – Gżira; "Radio City" — Ħamrun; u l Każin San Ġużepp, il-Ħamrun.
;90 REĊTA F’SENA WAĦDA
“90 Reċta f'Sena" kien l-ikbar record ta' reċti f'sena matul il-karriera tagħna; u dan sar ma' tul is-sena 1951, li kienet waħda mill-aħjar snin għalina.
Ir-record tal-1951 huwa dovut l-aktar għal Ġużè Azzopardi, Charles Clews, Mike Cassar, u xi ftit jien, għal numru sabiħ ta' produzzjonijiet ġodda li nkitbu minn dawn li semmejt.
Biex iżżomm il-popolarità hemm bżonn ta' produzzjonijiet ġodda u aħna konna iffortunti li meta inħass il-bżonn ta' produzzjonijiet ġodda dejjem sibna lil Azzopardi u lil Clews għad-dispozizzjoni tal-kumpanija.
Barra dan, l-entużjażmu ta' kull wieħed u waħda minna għen ħafna biex jintlahaq dan ir-record hekk sabih.
;VOJT u MIMLI
Fis-16 ta' Ġunju, 1951, kellna reċta fil-Metro Theatre, Luqa, u tgħidx kemm ħadniha bi kbira, meta wasalna u nsibu li fuq il-pjanta kien hemm 20 ruħ biss li qatgħu l-biljetti, u hadnieħa bi kbira għax qabel, f’reċti oħra fl-istess teatru, dejjem sibnieh mimli.
Konna kważi iddeċidejna li nħassru r-reċta, meta Johnnie Catania ġietu l-idea sublimili jmur idur jagħmel, ftit tal-canvassing fit-triqat u l-pjazez ta' dan ir-raħal. U aħna allej nieh imur, bir-riżultat li l-canvassing tieghu rnexxa, u erġajna għal darb'oħra – din id darba bid-diplomazija għaqlija ta' Johnnie Catania - ikollna "full-house" fil-Metro Theatre.
;Marion Dimech
Kantanta oħra li kienet ta' eċċezzjoni għal dawk li huma kanzunetti taljani kienet Marion Dimech mill-Ħamrun.
Kienet dehret magħna għall ewwel darba fil-Micado Theatre, San Pawl il-Baħar, fejn kantat "Canzone Per La Strada" u "L'Amore Sotto la Luna".
Marion kellha stil attraenti ħafna, u anke l-versi bit-taljan kienet tagħtihom tifsira ċara. Hija saret popolari ħafna wkoll mas-semmiegħa tar-Rediffusion.
L-aħjar kanzunetti tagħha kienu "Arrivano I Nostri", "Grazzie del Fior", "Manuela", "Italia Mia" u "Anima e Cuore".
''Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 12 ta’ Settembru 1963. p.7''
Tony Vella għamel id-debut tiegħu magħna, is-Sibt, 2 ta' Ġunju, 1951, waqt programm varjat fl-open air fit-teatru Regal, Raħal Ġdid.
Tony, li dam magħna għal iżjed minn sentejn u nofs, ta servizz tajjeb lill-kumpanija bil-kant tiegħu, u r-reportorju tiegħu ta' kanzunetti bit-taljan kien estensiv. Xi minn daqqiet Tony ukoll ġew mogħtija lilu xi partijiet fl-atti mużikali tagħna.
L-ahjar interpretazzjonijiet ta' Tony kienu: "Alba Sul Mar", "Troppo Tardi", "Maria Christina" u "Luna Rossa".
;ALI BABA
Il-Ħamis, 25 ta’ Jannar, 1951, waqt li konna organizzajna li “Stage Commandos Week”, konna ippreżentajna ghall-ewwel darba l-"Ali Baba", maqluba ghall-malti minn Ġanni Thewma u irranġata għall-palk malti minn Charlie Clews, b'versi bil-malti mis-surmast Mike Cassar.
Din il-popolari storja għarbija, meħuda mill-original tagħha, tat ċans lill-kumpanija biex tidher f'aspett differenti minn tas soltu, bir-riżultat li "Ali Baba" saret waħda mill-block busters tagħna.
L-akbar diffikulta' li sibna kienet li x-xena tagħha ma kienitx tiffitja għal kull teatru li konna mmorru. Filli nkunu fir-Radio City fejn ix-xena tkun perfetta, imbaghad insibu ruħna f'teatru ieħor, b'palk daqs nofs tar-Radio City, u trid tara kif taghmel, iċċekken u titwi x-xena biex tiffitja għal dak il palk.
;IL-MIKADO THEATRE
F'Settembru, 1951, konna ġejna mistiedna biex ninawguraw il-palk tat-teatru l-ġdid Mikado, f'San Pawl il-Baħar.
Din kienet ukoll l-ewwel reċta tagħna f'San Pawl, li għaliha attendew mhux biss minn San Pawl. imma mill-Mosta u mill-Mellieha li qatt ma kellhom ċans li jarawna.
;RENO SPITERI
Reno Spiteri ngħaqad mal kumpanija fil-11 ta' Novembru 1950. wara li ġa kellu xi esperjenza bħala attur ma' kumpanijiet oħra.
Għalkemm Reno ma kienx isib ruħu f'partijiet principali fil-produzzjonijiet tagħna. pero' f'partijiet żgħar u xi minn daqqiet l-aktar importanti, huwa qatt ma naqas li jagħti sehem tajjeb.
Reno dam sa l-aħħar ta' l-attivita' tagħna u ma kienx jonqos kunċert wieħed biss. L-għajnuna tiegħu kienet wisq apprezzata minna.
;IL-LIDO THEATRE
Inawgurazzjoni ohra ta' palk teatrali kienet dik tal-Lido Theatre, Birżebbuga. Din saret is Sibt, 4 ta' Novembru, 1951.
In-nies ta' Birżebbuġa li kienu jgawdu x-shows tagħna matul is-sajf fil-Belle Isle open air theatre, issa setgħu wkoll igawdu l-kumpanija matul ix-xitwa.
F'din l-okkażjoni tajna programm varjat li inkluda fih il-kummiedja mużikali "Miss Mary", il-kummiedja “Lily u Tommy" u li sketch "3rd Party Insurance" u numri ta' varjetà.
;FLORRIE BUTTIGIEG (La Tosca)
Din il-parodija mużikali f'żewġ atti ta' Ġużé Azzopardi, ibbażata fuq l-opra "Tosca" ta’ Puccini, saret l-ewwel darba minna fl-Orpheum, il-Gżira, is-Sibt, 6 ta' Diċembru, 1951.
Din il-parodija miktuba b'sengħa kbira minn Azzopardi kellha suċċess kbir u hawn ta' min isemmi l-interpretazzjonijiet eċċellenti ta' Ġuża Caruana, Ġużé Azzopardi, Charlie Clews, Dante Gatt u tas-surġent u pulizija, Johnnie Catania u Freddie Underwood.
It-tieni att li jigi ippreżentat f'sala tal-qorti kien wieħed mill-aqwa atti umoristiċi fir-reportorju tagħna. Min qatt jista' jinsa s-serjeta' ta' Dante Gatt bħala maġistrat. Id-difiża f'idejn Underwood, u l-inġenwinita fl interpretazzjoni komika tas-surgent Johnnie Catania?
Mhux ta' b'xejn din il-produzzjoni kienet tiġi mitluba biex issir minn kulħadd.
;L-EMPIRE THEATRE
Fil-5 ta' Jannar, 1952, erġajna għat-tielet darba inawgurajna teatru ġdid ieħor. Din id darba tat-teatru Empire ta Raħal Gdid.
Il-palk kien wiesa' kemm tridu, imma kien biss jidhol ‘il ġewwa xi 12-il pied mir-ribalta. Għalhekk kien jigri li qabel ma jinfetaħ is-separju kien jagħlaq mhux mar-ribalta, iżda sitt piedi 'l gewwa.
Kien jinħtieġilna li noħorġu il-‘fa-bisogno’, siġġijiet, imwejjed, gastri, eċċ., quddiem is-separju, u wara li nlestu u jingħalaq is-separju, indaħħlu kollox.
Pero' b'dawn id-diffikultajiet kollha li tiltaqa' magħhom ta' spiss, aħna dejjem konna nemmnu li "The show must go on", li bix-shows go l-Empire stajna nissodisfaw lill-eluf ta' ammiraturi tagħna ta' dawk in-naħat.
;B’RISQ LI STRIKE FUND TAL-G.W.U.
Aħna li dejjem ħassejna ruħna bħala membri ta' kumpanija tal-ħaddiema li nafu l-ewwel popolarità tagħna lill-istess ħaddiema sħabna, dejjem konna nħossuna l-iktar feliċi meta konna niġu mitluba biex ingħinu l-moviment tagħna.
U l-Ħamis, 6 ta' Marzu 1952, għamilna serata kbira fir-Radio City b'risq li Strike Fund tal General Workers' Union.
Kienet serata memorabbli, ħdimna lkoll b'entużjażmu kbir, forsi aktar mis-soltu, għax ħassejna l-importanza ta' l-okkażżjoni u rnexxielna li barra li nagħtu waħda mill-aqwa shows tagħna nkabbru s-somma sabiħa li marret biex tgħin lil sħabna l-ħaddiema li kienu l-iktar fil-bżonn.


[[Category:Stage Commandos]]
[[Category:Stage Commandos]]

Revision as of 12:43, 11 August 2019

Mit-Tarza Għall-West End kienet sensiela ta' artikoli miktuba minn Laurie Bellizi dwar il-kumpanija teatrali Maltija Stage Commandos. Dawn l-artikoli dehru fil-gazzetta Il-Ħelsien bejn Lulju u Novembru tal-1963, fuq paġna 7, bħala parti mill-Paġna Mużikali regolari ta' Spiro Camilleri.

Hawn taħt jidher dak li kiteb Bellizzi kif deher fil-gazzetta f'20 ġimgħa, b'indikazzjoni tad-data tal-pubblikazzjoni oriġinali. Il-kliem inkiseb minn kopji tal-gazzetta miżmuma fiċ-Charles Clews Memorial Collection permezz ta' Tesseract OCR fuq Google Drive. Ċertu kliem mhux transkritt preċiż, imma l-istilistika ta' Bellizzi u l-gazzetta oriġinali inżammu kemm jista' jkun.


Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 11 ta’ Lulju 1963. p.7

Kienet is-sena 1942, il-gwerra kienet fit-tielet sena tagħha, filwaqt li jien kont fil-ħames sena tal-apprenticeship tiegħi.

Kif kulħadd jaf, l-iżjed parti ta’ Malta li sofriet mill-attakki tal-ajru tat-taljani u tal-ġermaniżi kienet dik il-parti madwar il-Port il-Kbir, inkuża, sintendi, it-tarzna.

Dak iż-żmien, aħna l-ħaddiema tat-tarzna iżjed konna naħdmu fil-beraħ milli taħt is-saqaf, għar-raġuni li ma kienx għad-fadal ħanut tax-xogħol lil seta' jiftaħar li s-saqaf tiegħu għadu sħiħ, u l-uniċi ħwienet tax-xogħol li kellhom saqaf sod u li jirreżistu l-bombi tal-għadu kienu dawk il-ftit li kienu tlestew taħt il-blat, u li kienu jservu wkoll ta' air-raid shelters għalina.

Dan kien l-ambjent ta' dak iż-żmien, u f'dan l-ambjent kellha tinħoloq waħda mill-aktar kumpaniji popolari fl-istorja tal-palk malti — li Stage Commandos.

Bħal ma diga' għedtilkom, kont engine-fitter apprentice u f'nofs-in-nhar, wara li nkunu ġa kilna, meta sintendi kien ikollna xi ħaġa sew x’nieklu bin-nofs kwart ħobż razzjon biex iservi għal ġurnata sħiħa u b'xi biċċa ġobon, konna nqattghu is-siegħa tal-mistrieħ billi noqogħdu niddiskutu l-aħħar żviluppi tal-gwerra.

Darba fost l-oħrajn wieħed minn sħabna l-apprentisti, fettillu jġib miegħu orgni tal-ħalq, dan kien jaf idoqqu mhux ħażin, u billi jien kelli daqsxejn tal-fama li naf inkanta ġejt mitlub biex inkanta xi waħda. Tal-'mouth organ' beda jdoqq il-kanzunetta “Mexicali Rose" u din li dak iż-żmien kienet waħda mill-favoriti tiegħi, ma nqastx li ma nagħtix interpretazzjoni tajba, għas-sodisfazzjon mhux biss ta' sħabi, imma ta' xi ħaddiema li ħarġu mill-irkejjen tal-mistrieħ tagħhom biex jaraw min hu dan li qiegħed jipprova jikser il-melankonija ta' dawk iż-żminijiet koroħ tal-gwerra.

Malli spiċċajt, mhux talli taw l-applawsi, imma riedu l bis:- Jiena kelli nerga' nobbligahom għat-tieni darba b'din l-imbierka "Mexicali Rose".

BDIET IT-TRIQ

Kellha tkun din is-song li bdiet it-triq tal-ħolqien ta' l-“Stage Commandos” għax inkuraġġiet lill-ħbieb tiegħi, Nestu Laiviera, Charlie Rowe, Freddie Underwood u Charlie Clews biex nikombinaw it-talent tagħna u naraw jirnexxielniex nippreżentaw b'suċċess programm mill-ħaddieina għall-ħaddiema waqt il-’break’ tal-mistrieħ.

Għadni niftakar, qisu l-bieraħ, taħt is-saqaf imtajjar tal-factory M.E.D., sejrin biex nippruvaw nallegraw u ndaħku lil sħabna l-ħaddiema, meta dawn kienu kważi insew kif għandhom jidħku.

Konna għażilna l-ġurnata tal-Ġimgħa, għax din kienet l-aktar waħda favorevoli għalina, biex jinkiseb suċċess, billi nhar ta’ Ġimgħa kulħadd jieħu l-paga għalhekk forsi jkollhom il-ftit aptit li jippruvaw jidħku.

Bla separju! bla dressing room! bla palk! Bil-kostumi tagħna bħal ta' l-udjenza – il-boilersuit – li kienet aktar sewda milli bajda u aktar imqatta' milli le, bil-make-up xi minn daqqiet kien jifforma ruħu wahdu waqt l-ħinijiet tax-xogħol. Għalhekk tistgħu taħsbu xi żvantaġġi kellna kontra tagħna biex l-iskop tagħna jirnexxi.

IL-ĦIN WASAL

Il-ħin biex nibdew wasal, u | l-udjenza li ma kellhiex bżonn toqghod tfittex is-siġġu taghha, bdiet issib fejn se toqgħod.

Min intefa' bil-qegħeda fl-art, min ġieb il-kaxxa tal-għodda u poġġa bil-qegħda fuqha, u min tela' bil-wieqfa fuq il-bank tax-xogħol ħalli żgur ma jitlef xejn.

U aħna l-artisti!! fuq palk provizorju, għoljin xi erba' pulzieri mill-art, fuq is-sodda soda tal-konkrit ta' wieħed mill akbar tornijiet li kien għadu ma ntlaqatx mill-bombi tal-għadu.

Niftakar li x-show infetaħ bija fejn kantajt “Beer Barrel Polka”. Wara Charlie Clews kellu suċċess kbir bil-famużi "Preverbji” tiegħu. U mbagħad instema' djalogu komiku minn Nestu Laiviera ma' Freddie Underwood, u għalaq il-programm Charlie Rowe b'poeżija umoristika. B'hekk il-ħolqien ta' li “Stage Commandos” beda biex jieħu l-forma.

APPLAWSI KBAR

Kull numru li ippreżentajna ġie milqugħ b'applawsi kbar u l-ħaddiema ħadu pjacir bil-preżentazzjoni. Kien verament sodisfazzjon kbir għalina dak in-nhar li għal ftit mumenti tara lill-ħaddiema sħabna jinsew li konna fi gwerra, u tarahom ibiddlu wiċchom imdejjaq f'wiċċ daħkan.

F'kelma waħda, bl-iżvantaġġi kollha rreġistrajna l-ewwel suċċess, tant li sħabna l-ħaddiema nkuraġġewna għal aktar shows! U f'qasir żmien, kull nhar ta' Ġimgħa bdejna nippreżentaw ix-show tagħna, dejjem b'materjal ġdid, miktub minn Nestu Laiviera, Freddie Underwood u Charlie Clews.

Konna ssaħħaħna mhux ftit bil-partiċipazzjoni ta' Johnnie Catania li bit-"Tupp, intaptap x’vizzju għandi" kien għamel suċċess kbir, u mill-ewwel deher li Johnnie se jkun wieħed minn li stars tal-palk malti.

Daħal ukoll magħna Willie Burlo li bil-vuċi simpatika tiegħu tant kien jagħti pjaċir bis-songs li jkanta, u oħrajn li minn xi daqqiet bdew jitħajru u jippreżentaw xi ħaġa.

AKTAR ĦADU SURA

L-udjenza, ukoll, kull ma tmur bdiet tikber, il-programmi aktar bdew jieħdu sura u jiġu organizzati aħjar, bil-konsegwenza li l-fama tagħna l-artisti tat-tarzna bdiet tinfirex. Bis-sincerita' kollha, għal kemm ilu li għadda dak iż żmien, jien inħoss u naħseb li sħabi jħossu bħali, li dawk ix-shows li aħna konna nippreżentaw f'dawk iż-żminijiet kienu l-iżjed għeżież għalina, għax kien irnexxielna nżommu għoli l-moral ta' sħabna, irnexxielna ndaħħkuhom fi żminijiet ta' biki, u dak li konna nagħmlu konna nagħmluh minn qalbna, mingħajr interessi ta' xejn, ħlief li naraw għal ftit ħin ta' kull nhar ta' Ġimgha lil sħabna ferħanin.

Kienu żminijiet differenti! Pero' kienu dawk iż-żminijiet li għenu biex tkun tista' tinħoloq il-kumpanija Stage Commandos, li fl-istorja tal-palk malti għandha record kbir u li żgur ma tintesa' qatt għall mod li dawn l-artisti tat-tarzna għamlu ġieh lil art twelidihom fl-arti teatrali.

Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 18 ta’ Lulju 1963. p.7

Wara li bqajna nagħmlu għadd ġmielu ta’ programmi għal sħabna l-ħaddiema fit-tarzna, li xi wħud mill-programmi kienu saru fi ħwienet oħra tax-xogħol bħal ma kienu l-Pattern Makers Shop, is-Shipwrights Shop ta’ bejn il-4 u l-5 docks, u l-Works Department Shop, waslet fl-aħħar l-okkazzjoni li ħafna minna kienu ilhom jistennew li nidhru fil-pubbliku f’xi post barra l-bibien tat-tarzna.

Kellha tkun is-sezzjoni taż żghazagh tal-General Workers’ Union li stidnuna biex nieħdu sehem fi programm varjat b'risq il-Xmas Party għat-tfal u membri tal-Union.

Id-data kienet il-Ħamis, 8 ta' Novembru, 1945, u l-post kien il-każin tal-banda ta' San Gejtanu, il-Ħamrun, fejn il-kumitat ġentilment kien offra s-sala spazjuża għal din l-okkażjoni.

Din id-darba konna se nidhru fuq il-palk regolari, bi dressing rooms, dwal, separju, eċċ., fil-waqt li l-udjenza kellha tħallas 1s 6d, b'siġġijiet numerati biex żgur kulhadd ikun f'postu. X’differenza mill-programmi tagħna tat-tarzna!

QISNA TEAM TAL-FOOTBALL

Konna f'ambjent differenti għal kollox, konna qisna team tal-football li sejjer jilgħab logħba barra pajjiżu. Fuqna kellna ċerta biża', l-iżjed meta konna nafu li l-maġġoranza ta' l-udjenza kienu sejrin jarawna għall-ewwel darba, u li sejrin ukoll jaraw stil ġdid ta' programm varjat b’persunaġġi kienu qegħdin jagħmlu d-dehriet tagħhom uffiċjali bħala team quddiem il-publiku malti.

Biex il-programm ikun aktar attraenti ġew mistiedna wkoll żewġ kantanti popolari ta' dak iż-żmien – is-soprano Ġemma Sammut u t-tenur Eddie Cassar. Kienu mistiedna wkoll l-illużjonista Krist Van Berne, is-surmast Muscat Azzopardi fuq il pjanu u l-pjanista Jane Moore, li kellha ddum ħafna magħna bħala l-pjanista tal-kumpanija.

Min-naħa tagħna konna introducejna lil Agnes Bellizzi, lill-aħwa żgħar, imma b’talent straordinarju, Milda u Eddie Scicluna u lit-tfajjel akkordjonista Charles Camilleri, li ‘l quddiem kellu jagħmel ġieħ lil art twelidu fil-qasam mużikali u li l-lum igawdi fama mad-dinja.

INKURAĠĠIMENT

Aħna tal-grupp originali tat tarzna konna Willie Burlo', Johnnie Catania, Charlie Clews, Nestu Laiviera, Freddie Underwood u jien.

Konna ippreżentajna l-ahjar mir-repertorju tal-tarzna. “Il-Proverbji 1”, “L-Aħbarijiet”, “Żewġ Affarijiet”, “Djalogi Komiċi", makjetti, dwetti u kant.

L-applawsi li qlajna kienu bħal injections biex nagħmlu sforzi akbar sabiex nilħqu l-ambizzjoni tagħna li ngħaqqdu kumpanija bit-talent tagħna u naraw x'riżultat ikollna.

Għadni niftakar lis-sur Reggie Miller li kien segretarju tal-G.W.U. jinkuraġġina fl-iskop tagħna. U anki ħafna u ħafna oħrajn li xtaqu bħalna li nbiddlu l-istil antikwat tal-palk malti li dak iz-zmien kien jikkonsisti fil-preżentazzjoni tad-drammi f’ħames jew sitt atti bħal "Marija, Bint is-Sajjied Malti", "Amleto" u "Genoveffa", b'xi vaudville jew farsa fl-aħħar tal-programm biex ittaffi daqsxejn l-atmosfera drammatika li kienu jħallu dawn il-programmi.

Quddiemi għandi "qtugh" ta' gazzetta, li nibqa' ngħożżha sa l-aħħar għax hija l-ewwel rapport fuq l-ewwel programm tagħna, u li tgħid hekk:-

"Il-Youth Movement tal-G.W.U. taw kunċert sabiħ ferm li ta gost lil kulħadd, il-għaliex il-kunċert kien bi stil modern, qisu xi show ta' l-E.N.S.A. Nawgurawlhom successi aktar."

IL-BIŻA’ SPARIXXA

Wara dan id-debut quddiem il-publiku malti, kulhadd minna ħareg sodisfatt, u l-ftit biża' li kellna sparixxa, tant li kellna mitt sena sakemm nerġgħu nidhru fuq il-palk.

Hawn ta' min ifakkar li s'issa konna għadna bla isem. Konna qisna għandna vapur ġdid lest minn kollox biex jivvjagga, jistenna lil xi ħadd ipinġilu ismu.

Kellhom jerġgħu jkunu iż-żgħażagħ tal-G.W.U. li reġgħu tawna ċ-ċans li nuru x’nafu meta stidnuna biex nippreżentaw it-tieni programm b'risq l-istess Xmas Party, fejn il-post din id darba kien it-Tivoli Theatre, Raħal Ġdid.

L-EWWEL LAQGHA

Erġajna rripetejna l-programm ta' qabel u sibna li n-nies ta' Raħal Ġdid jafu jidhku u jċapċpu xejn inqas minn dawk tal-Ħamrun.

Wara dawn iż-żewg successi iddeċidejna li niffurmaw il-kumpanija, għalhekk ġejna biex nagħmlu l-ewwel laqgħa, li għaliha flimkien miegħi attendew Willie Burlo', Johnnie Catania, Charles Clews, Johnnie Vella, Vincent Esposito, Freddie Underwood, Nestu Laiviera u Anthony Rizzo.

Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 25 ta’ Lulju 1963. p.7

Il-post fejn iltqajna kien ferm ideali, kien fit-tool shop, ‘il bogħod biss xi 30 jarda minn fejn konna għamilna l-ewwel programm għal sħabna l-ħaddiema.

Wara li kulħadd qabel mal-prinċipju li ngħaqqdu kumpanija, ħtarna direttur lil Nestu Laiviera b'vot unanimu. Nestu kien jistħoqqlu jkun hu li jmexxina minħabba li fostna kien l-iżjed wieħed li kellu esperjenza fl-arti teatrali.

Bħala segretarju ġie mahtur Freddie Underwood u bħala kaxxier Anthony Rizzo, li kien l-uniku wieħed fostna li ma kienx jitla' fuq palk. Imma f'Tony Rizzo sibna kaxxier onest u mill-iżjed ħabrieki. Huwa kien ukoll l-ewwel suġġeritur tagħna.

L-ISEM TAL KUMPANIJA

L-isem li tajna lill-kumpanija “Stage Commandos" — kien bir-raġun kollu jinħass goff bħala isem ta' kumpanija teatrali, iżda fl-opinjoni ta' kull wieħed minna kien l-aktar li joqoghdilna, meta wieħed ikun jaf f'liema ambjent sar il-ħolqien tagħna: air raids, bombi u dak kollu li ġġib magħha l-gwerra.

Terga' aħna konna qegħdin nintroduċu stil ġdid ta' programmi fuq il-palk malti, waqt li l-publiku malti kien imdorri, f'dak iż-żmien, jara drammi tat-tip “Maria, Bint is-Sajjied Malti”. It-tir tagħna kien li nagħmlu bidla radikali f'din is-sistema li kellha għeruq fil-fond. Bi stil differenti, programmi iqsar, bi sketches ta' ftit minuti, djalogi komiċi, b'numri ta' kant, makkjetti u żfin u bil-compere, li kien Charlie Clews, li dejjem kien ikollu skartata lesta ma’ kull numru li kien jippreżenta, dan irnexxielna naghmluh.

FIR-RADIO CITY

Ftit wara li spiċċat il-gwerra, is-sur Ġużè Schembri, stieden sitt mitt tifel u tifla fit-teatru tiegħu bħala parti miċ-ċelebrazzjonijiet tal-waqfien tal-gwerra. Biex nallegraw u ndaħħku lil dawk it-tfal, stieden lilna. Kienet l-ewwel esperjenza tagħna li nirreċtaw quddiem udjenza magħmula minn tfal biss.

Fl-4 ta' Jannar 1946, stidnuna niehdu sehem b'suċċess kbir fil-festin li sar fir-Radio City f'ġieħ il-kunsulieri laburisti. Għadni sal-lum qatt ma rajt ir-Radio City ippakkjat kif kien dak in-nhar.

IL-KONKORS “BAJDA U ĦAMRA”

Iddeċidejna li nidhlu għall-ewwel konkors teatrali “Bajda u Hamra”, organizzat mis-sur Nikol Biancardi. Id-deċiżjoni li ħadna kienet ta' sogru, pero kienet fl-istess ħin sfida għalina. Konna se naraw x'talent tajjeb għandna fl-arti tal-proża ħdejn l-aqwa kumpaniji. Ghażilna l-kummiedja soċjali “Xi Dnub” adattata għall-palk malti mis-sur Ivo Muscat Azzopardi.

B'kunċerti ta' spiss taħt id-direzzjoni għaqlija ta' Nestu Laiviera, f'dak il-konkors irnexxielna nakkwistaw it-tielet post. Kien suċċess kbir għall-kumpanija kif ukoll għal Frances Spiteri, Nestu Laiviera, Charlie Clews, Johnnie Catania, Freddie Underwood u Willie Burlo li ħadu sehem.

F'dan iż-żmien kienet qegħda tieħu sehem magħna Frances Spiteri li kienet il-"partner" ideali fid-dwetti ferm popolari ma’ Johnnie Catania. Din il koppja kellha sehem kbir mis-suċċessi ta' li "Stage Commandos", kif ukoll li l-iskartati ta' Charlie Clews li tant kien jaddatta tajjeb qabel il-preżentazzjoni ta' kull numru fil-programmi varjati tagħna.

JUM IL-ĦADDIEM

FI-Ewwel ta' Mejju, 1946, ergajna ħadna sehem fiċ-ċelebrazzjoni laburista ta' Jum il-Ħaddiem. Dak in-nhar kellna suċċess kbir bil-parodija "Nisa fil-Parlament”.

F'dik l-okkażjoni, il-mexxejja laburisti ta' dak iż-żmien, Dr. Boffa, il-perit Mintoff. Dr. Colombo, il-profs. Ellul u oħrajn, iddevertew kemm felħu.

ĠUŻA CARUANA

Fl-istess sena ħadna sehem f'wieħed mill-aqwa shows li qatt saru Malta. Dan kien Concert organizzat mill-General Workers' Union u li kien intwera fir-Radio City, il-Manoel u l Gaety. Aħna nibqgħu niftakru f'din l-okkażioni għax fiha ħadmet għall-ewwel darba magħna Ġuża Caruana, waħda mill-istilel il-kbar tal-qatt minsija "Indipendenza".

Ġuża Caruana wriet mill-ewwel interess kbir fil-kumpanija u l-assoċjazzjoni tagħha magħna kompliet kabbret il-popolarita ta' li "Stage Commandos".

F'dan il-Concert ahna ippreżentajna l-kummiedja "Nofs Siegha Qabel”, ta' Indri Cilia. U din l-okkażjoni, speċjalment bil-parteċipazzjoni tal-brava attrici Ġuża Caruana, irnexxielna nirreġistraw suċċess kbir ieħor.

Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 1 ta’ Awissu 1963. p.7

F'dan il-concert kellna wkoll sehem fil-varjeta'. U numru li nibqa' niftakar kien “Is You Is, Or Is You Ain't My Baby”, li ġie esegwit minni flimkien ma' ħuti Twanie u Agnes.

Kienu żebgħuna suwed; u in kelli l-esperjenza dak in-nhar li nfittex lil oħti Agnes imma, minħabba li kien hemm għoxrin tfajla oħra miżbugħin bhaIha, il-vera suwed, ma stajtx nagħrafha. Kelli noqgħod bil-paċenzja kollha nsaqsi kull sewda li kien hemm jekk hiex Anges!

L-UNIĊI DISFATTI

Wara dawn is-suċċessi, kellna l-ewwel u l-uniċi disfatti matul il-karriera twila taghna. Konna iddeċidejna li nagħmlu kors ta' recti fir-Regal (open air theatre), Raħal Ġdid, fejn minhabba nuqqas ta' attendenza ġejna fi stat li noħorġu l-flus mill-but biex inpattu għall-ispejjeż.

Dawn id-disfatti li ma kinux mistennijin minna, għaldaqsxejn ma kienux il-kaġun illi li “Stage Commandos” ġiet fit tmiem bikri tagħha.

Kien il-kors ta' reċti li għamilna fir-Royal Theatre, Żabbar, fix-xitwa tal-1946-47 li qabbduna t-triq tas-suċċessi tagħna. Tant konna popolari maż-Żabbarin li biex insolvu l problema tan-numru kbir ta' nies li xtaqu jarawna, konna nagħmlu żewġ shows wara xulxin kull nhar ta' Ħadd – waħda fis-sagħtejn u l-oħra fis-sebgħa sal-ħdax ta' bil-lejl. Tistghu taħsbu x'forza konna nqumu biha biex naffrontaw il-ġurnata tax-xogħol tat-Tnejn.

KISIBNA L-EWWEL PREMJU

GĦat-tieni konkors "Bajda u Ħamra" mhux biss dħalna b'kummiedja iżda wkoll b'buzzett. Il-kuminiedja kienet "Dear Departed” ta' Stanley Houghton maqluba għall-palk malti mis-sur Ivo Muscat Azzopardi, Fiha ħadu sehem: Ġuża Caruana, Frances Spiteri, Melda Scicluna, Nestu Laiviera, Charlie Clews, Willie Burlo u Johnnie Catania.

Ivo Muscat Azzopardi tana wkoll l-att drammatiku tieghu “Wieħed Minnhom” li fih ħadu sehem: Giovanna Laiviera, Salvu Cacciottolo, Dante Gatt, Johnnie Vella, Bessie Harmsworth, Freddie Underwood u jien.

Kien konkors kbir u memorabbli li fih daħlu erbatax-il kumpanija. Irnexxielna nagħmlu dak li kien jidher impossibli u rregistrajna l-ikbar suċċess tal-kumpanija għax ħadna l-ewwel premju u t-tielet premju fid-drammatiku.

Dawn is-suċċessi kbar iktar inkuraggewna biex inkomplu fit-triq li qbadna. Issa kien jid her illi l-publiku jridna u aħna mxejna max-xewqa tiegħu kif taraw iktar 'il quddiem.

L-Ewwel Anniversarju

Fl-4 ta' Jannar, 1947, iċċelebrajna l-ewwel anniversarju tagħna mindu ħadna l-isem ta' li “Stage Commandos” fit-teatru Tivoli, Raħal Ġdid, fejn quddiem platea ippakkjata għamilna l-aħjar sketches, l-aħjar żfin, kant u makkjetti fi programm li dam sejjer fuq tliet siegħat.

Fis-sajf tal-1947, konna għamilna kors ta' recti għall-open air fil-Cafe' Riche, Bormla, u f'waħda mir-reċti ghażilna biex nagħmlu l-ewwel vaudeville fir-reportorju tagħna. Kien il-“Kos, X’Dinja!” tal-ħabib tagħna Ġużè Azzopardi.

BAQGĦET TIGDIMNI SAL-AĦĦAR

Kienet l-ewwel darba li jien kont se nieħu parti fil-proża. Niftakar kont studjajt il-parti bl-amment u kont fiduċjuż li ma nitlifx kelma waħda. Imma x’ġara dak in-nhar ta' l-eżekuzzjoni?

L-ewwelnett jiena kelli l-parti ta' l-amoruż. Kont it-tifel ta' Willie Burlo, iżda kont ngħejx ma' ommi f’Ċipru billi hi kienet mifruda minn ma' missieri. Meta hi xebgħet minni, bagħtitni Malta nfittex lil missieri. Jiena, skond li 'script', kelli suppost li ingħid illi missieri wara li jistaqsini x'gara minn ommi, li kienet mietet b'ismu fuq xuftejha.

Iżda x-xitan m’għandux halib! U minflok li għetlu dak li kelli ngħidlu, għedt: "Papà, ommi mietet b’ilsienek f'ħalqha."

Qabeż Willie Burlo u qalli: “Ja mgħarrqa li hi, baqgħet tigdimni sal-aħħar!”

NESTU LAIVIERA M.L.A.

Fl-elezzjoni tal-1947, konna fraħna ħafna meta sirna nafu li d-direttur tagħna Nestu Laiviera irnexxielu jiġi elett bħala rappreżentant tat-tieni distrett fi ħdan il-partit tal-ħaddiema, fl-ewwel elezzjoni tal-kostituzzjoni ta’ dik is-sena.

F’dik l-okkazzjoni għamilna festin lil Nestu u ħadna pjaċir doppju meta qalilna li sejjer ikompli fil-kariga ta’ direttur.

Il-Ħelsien, Il-Ħamis 8 ta’ Awissu 1963. p.7

Għalkemm bqajna sejrin bl-istil tagħna ta' programmi varjati li bdew isiru iżjed spissi, u l-attività tagħna bdiet tinfirex f'teatri oħra fejn bqajna nippakkjaw it-teatri, is-sena 1948 tibqa' miftakra għas-suċċess kbir li għamilna biż-żewġ pochades kbar: "L-Invenzjoni Meraviljuża" u "Żeża tal-Flagship".

Dawn iż-żewġ pochades – tnejn mill-favoriti ta L-"Indipendenza" – taw skop biex naraw lil Ġuża Caruana fl-aqwa tagħha, filwaqt li Johnnie Catania, Charlie Clews — li din id-darba mhux djalogu komiku ta' ftit minuti - kellhom parti ta' studju u responsabiltà u rnexxielhom joħorġu bl-unuri kollha.

Fl-ewwel pochade kellna l-għajnuna ta' l-atturi magħrufin Watty Cachia, Manwel Mamo, Armando Urso u barra lil Clews u Catania aħna ippreżentajna lil Ġuża Caruana, Frances Spiteri, Bessie Harmsworth, Maria Scicluna, Dante Gatt, Lino Frendo u Ġanni Theuma.

It-tieni pochade "Zeża tal Flagship", li kiseb suċċess xejn anqas mill-ieħor, ġie ippreżentat b'risq il-"Marfa Channel Tragedy”. Teatru mballat daqs bajda apprezza ferm lil Ġuża Caruana, Giovanna Laiviera, Mary Ripard, Ġużè Azzopardi, Dante Gatt, Charlie Clews, Johnnie Catania, Lino Frendo, Freddie Underwood, u l-atturi li ġentilment aċċettaw l-istedina tagħina: Nosi Ghirlando, Johnnie Navarro, Manwel Bugeja u Ġużè Abela, li kellhom sehem tajjeb mis-suċċess f'din l-okkaż joni.

WILLIE BURLÓ

Fil-bidu ta' din l-istess sena sofrejna t-telfa ta' Willie Burló li iddeċieda li jemigra flimkien mal-familja tiegħu lejn il-Kanada.

Kien l-ewwel wieĦed fil-lista twila ta' dawk li siefru wara li taw sehemhom biex il-kumpanija tagħna tkun tista' tgawdi l-fama li kellha.

Jiena l-iżjed li kont napprezza f'Willie kienet li kien ikun minn ta' quddiem biex jipprova jirranga kull sitwazzjoni antipatika li kienet tinqala’.

Kien iddispjaċina ferm bit-telfa ta' Willie li kien wieħed mis-sitta li bdejna fit-tarzna, u telaq lil li Stage Commandos fil-bidu tat-trijonfi tagħha.

MIKE CASSAR

Is-surmast Mike Cassar kien issieħeb magħna bħala pjanista f'Ottubru tal-1947. Kien akkwist tajjeb għaliex barra pjanista, li kien qiegħed jagħina ferm tajjeb f'dawk li huma versi bil-malti għall-melodiji li konna nagħżlu fl-atti mużikali.

Barra dan Mike kien ukoll il-kittieb ta' bosta makkjettili kienu jiġu kantati minn Clews u Catania.

Pero' fl-opinjoni tiegħi l-iżjed biċċa xogħol li verament irnexxiet għalina kienet meta origina s-“signature tune” tagħna. Barra l-melodija ferm tal-widna f'temp ta marċ vivaċi, il-versi bil-malti kienu ferm addattati, tant li kienu ħafna l-okkażjonijiet fejn l-udjenza kienet tingħaqad magħna fil-kant ta' l-innu tagħna.

Is-surmast Mike Cassar baqa' jaqdi lil li Stage Commandos għal ħafna snin.

"ll-Produzzjonijiet Tagħna"

Kulħadd naħseb li jaqbel miegħi meta ngħid li biex kumpanija teatrali tkun tista' tkompli timxi ‘l quddiem, dejjem irid ikollha materjal ġdid għal dawk li huma produzzjonijiet. Irid ikollha min jikteb li sketches, kummiedji, eċċ., u kumpanija bħal tagħna mingħajr produzzjonijiet ġodda kienet żgur tmut ħin bla waqt, meta wieħed iqis li l-attività tagħna kienet iżjed spissa u bdejna nlanħqu mal hamsin recta fis-sena.

Aħna konna iffortunati li f'Charlie Clews kellna mhux biss kummidjant tajjeb u modern, imma kittieb ta' li sketches u kummiedji li l-ispeċjalità tiegħu kienet li f'jumejn kien jiktiblek l-isbaħ sketch jew kummiedja.

Kittieba oħra li taw sehem mhux ħażin kienu Nestu Laiviera, Johnnie Catania, u anke jien dak iż-żmien bdejt ninteressa ruħi fil-kitba.

L-iżjed produzzjonijiet popolari f'dan iż-żmien kienu l-atti mużikali "L-Istrina", "Kos X'Dinja!", "L-Ilma tal-Hajja", "Il-Kelba tal-Kaċċa", il-kummiedji "Il-Brazzulett!","Vaganzi għall-Kwiet", "Miskin Kif Halliena", "Frieda", u li sketches “Il-Parir", "Il-Qalziet", "Nofs Siegha Privat", u "Jien Biss".

BAĦAR FIL-PLATEA

Fit-22 ta' Settembru, 1948. kellna esperjenza verament rari, anzi l-unika wahda bhalha.

Konna ġejna mistiedna biex nagħtu programm fil-club tal waterpolo tan-Neptunes, San Ġiljan. Club tal-waterpolo dejjem jagħmluh imiss mal-baħar, fejn niftakar li bdejna f'temp sabih ta' riħ isfel kif jaf jagħmel Settembru, f'nofs il-programm il-temp tbiddel u l-baħar beda jmewweġ imgħejjun minn buffuri ta' riħ, bil-konsegwenza li beda jitla' għall-platea.

Imma billi dawk li kienu quddiemna jarawna kienu membri tan-Neptunes, magħrufin bħala baħħara tajba, ma ħallewx l-elementi tan-natura tisfrattalhom id-divertiment. Nezgħu bil-mod iż-żraben, u s-sandlijiet. Min kien bil-qalziet twil tellgħu 'l fuq u aħna b'din il kwalita' ta' kooperazzjoni min-naħa ta' l-udjenza, erbaħna l-unika battalja mal-baħar li qatt kellna u komplejna l-programm sa' l-aħħar, ta' Commandos li konna.

ĠUŻÉ AZZOPARDI

Fl-istess sena, beda jipparteċipa bħala membru regolari Ġużé Azzopardi. Barra li kien attur verament naturali fir-reċtar tiegħu, Ġużé kien wiened mill-aqwa kittieba fl-istorja tal-palk malti għal dawk li huma atti mużikali. Ġużé kiteb vaudevilli, pochades mużikali u kummiedji mużikali.

L-istil ta' Ġużé kien verament addattat għalina. Barra li kważi għamilna fuq il-palk ix-xogħolijiet tiegħu antiki, Ġuże kien kiteb ħafna produzzjonijiet għall-kumpanija, bhal ma huma "S.S. Commando", "Ġol-Buskett", "Imbierek il-Ftehim", "Villa Girgenti", "L-Għassies tal-Barrakka ta' Fuq", "Bonello's Confectionery", "Kien Żball" u "Mrs. Bailey”.

Dawn il produzzjonijiet komplew kabbru l-popolarita' u l-ammiraturi tagħna. Tant kien jikteb tajjeb Ġużé, li kien ikolIna mitt sena sakemm inkunu nafu s-suġġett ta' xi ħaġa ġdida li qiegħed jikteb.

Ġużé kien kolonna oħra ta’ li Stage Commandos, u kien xieraq li jaqsam magħna għal żmien twil l-ikbar suċċessi tagħna.

JITLAQNA ANTHONY RIZZO

Sena wara li telaqna Willie Burló għall-Amerika, sofrejna t-telfa tal-kaxxier u s-suġġeritur tagħna Anthony Rizzo.

Għalkemm Rizzo ma kienx jidher fuq il-palk bħalna, u għalhekk ftit li kienu jafuh, b'danakollu x-xogħol ta' Toni kien importantissimu għalina, Kaxxier eżemplari, suġġeritur tajjeb u ħabrieki għal kwalunkwe biċċa xogħol li kien jidħol għaliha.

Rizzo bis-safar tieghu għall-Kanada kien it-tieni wieħed fil lista ta' dawk li ħallew il-kumpanija biex jemigraw. Huwa telaq fil-bidu tat-trijonfi tagħna, wara li tgħidx kemm ħadem biex il-kumpanija tibqa' eżistenti fiż-żminijiet diffiċli tagħha.

Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 15 ta’ Awissu 1963. p.7

Il-programmi taghna tant kienu qegħdin isiru popolari li l-kumpanija tar-Rediffusion bdiet tibbrodkastja ta' spiss ix-shows taghna dirett mit-tejatri fejn inkunu. Dan kien mezz ieħor li bih żdiedet il-popolarita' tal-kumpanija f'dawk | il-postijiet li qatt ma kienu semghuna.

Barra dawn il-‘broadcasts’ il-kumpanija tar-Rediffusion ukoll bdiet tagħtina l-ispazju ta' nofs siegħa li fiha konna nippreżentaw varjetà. Pero wara sibna li f'dawn il-programmi qosra minn ġo l-istudjo mhux kulhadd minna seta juri t-talent necessarju, għax mhux bilfors li min kien tajjeb fuq il-palk, quddiem platea mimlija nies, ikun tajjeb ukoll fl istudio, magħluq bejn erba' ħitan, quddiem l-ebda udjenza, ħlief mikrofonu, li permezz tiegħu twassa l-vuċi tiegħek ma' kull rokna ta’ Malta u Ghawdex.

Kienet din ir-raġuni li ġiet iffurmata l-kumpanija "Radjo Muskettieri", li l-protogonisti fil-bidu taghha kienu Frances Spiteri, Johnnie Catania, Charles Clews, Armando Urso, Freddie Underwood u s-surmast Mike Cassar.

Ir-"Radju Muskettieri", għadhom sal-lum isemmghu l-programm tagħhom minn fuq ir-Rediffusion, u Allaħares wieħed kellu jibda jgħodd in-numri ta' programmi li għamlu għax żgur jaqta’ nifsu qabel ma jasal għall-konkluzzjoni.

IN-NUMRI TAL-VARJETA' TAGĦNA

Għalkemm issa konna qegħdin insebbħu r-repertorju tagħna bi produzzjonijiet ta' proża tajba, qatt ma tajna l-ġenb lin-numri tal-varjetà li tant kienu ghal qalb il-publiku, u aħna dejjem għamilna mill-aħjar li f'dawn in-numri dejjem ikollna l-aħjar kantanti, żeffiena eċċ., eċċ.

Fis-sena 1948 dawn in-numri kienu jiġu ippreżentati fl-ewwel parti tal-programm, wara xi kummiedja mużikali qasira. Konna nerggħu inkom nkomplu b'iżjed numri ta' varjetà wara li sketch fl-aħħar parti tal-programm.

Għall-makkjetti, li tant kienu popolari, kellna lil Clews u lil Catania. Għall-kant bit-taljan, kellna lit-tenur France Frendo, li l-vuċi għadu jgawdiha sal-lum. Ghad-dwetti komici lill-aħwa Scicluna, Eddie u Melda, ġħan-numru ta’ żfin lil Helen Galea ma' Pawlu Curmi. Songs bl-ingliż miċ-ċkejkna Agnes Gatt u minni, u għad djalogi komiċi lill-koppja Clews u Catania. Barra dawn kellna wkoll numru ta' sketches qosra u li kienu ferm addattati ghall-varjetà.

Lin-numri tal-varjetà qatt ma tajniehom il-ġenb, anzi dejjem kienu prominenti fil-programmi, b'xi eċċezzjoni ta' meta ippreżentajna xi pochade jew kummiedja ta' xi tliet atti.

F'dan iż-żinien tal-1948, il kumpanija kienet giet imsaħha b'Mary Ripard, Dante Gattu Ganni Thewma.

MARY RIPARD

Mary Ripard, li taħbat oħti l-kbira, kienet tippossedi vuċi verament soda ta' soprano. Qabel ma ngħaqdet magħna digà kellha esperjenza kbira ta' dawk li huma operetti u melodrammi. Mary dejjem tat sehem tajjeb lil li "Stage Commandos". L-akbar suċċess magħna kien meta bħala l-protogonista fl-operetta stil orjentali, “Madame Padmini” ta' Ġużé Azzopardi, għaġġbet lil kulħadd bl-interpretazzjonijiet tal-melodiji operistiċi li kienet imżejna bihom din l-operetta.

DANTE GATT U ĠANNI THEWMA

Dante Gatt ukoll kien igawdi certà fama fil-qasam drammatiku qabel ma ngħaqad magħna u huwa mela tajjeb il vojt ta' Nestu Laiviera, li minħabba x-xogħol parlamentari tiegħu ma setax ikompli jidher magħna fuq il-palk.

L-acting ta’ Dante Gatt, b'dik is-serjeta' tiegħu kien kuntrast ferm ideali għall-komiċita ta' Clews, Catania u Underwood. Dante dejjem għamel mill-aħjar li seta' biex kabbar il-prestiġju tagħna, u l-kapaċità tiegħu għenet ħafna fis-suċċessi tal-programmi.

Ġanni Thewma ma kellu ebda esperjenza teatrali ħlief li kien dilettant kbir ta' l-opri. Pero' f'dak li huwa irranġar tal-palk kien juri ċertu entużjażmu, tant li għamilnieh stage manager.

Wara xi żmien tħajjar li jibda jagħmel xi parti, aħna qtajnielu xewqtu, u nistgħu ngħidu li ta interpretazzjoni tajba fl-ewwel dehra tiegħu fuq il-palk.

Il-quddiem bdew jinkitbu certi partijiet f'diversi produzzjonijiet tagħna. Ġanni wkoll għal żmien twil qeda l-kumpanija tajjeb.

Is-Sibt 27 ta' Novembru 1948 kienet okkażjoni speċjali ghalina. Kellna l-opportunità li biha nkunu nafu għall-ewwel darba l-vuċi taghna u b'hekk naghmlu l-konoxxenza tagħha.

Kienet l-ewwel darba programm tagħna sejjer jigi rrekordjat mill-kumpanija tar Rediffusion.

Il-post kien is-sala tal-każin San Ġuzepp, il-Ħamrun, fejn konna qegħdin nippreżentaw programm varjat.

Il-programm sar, u wara kellna dik l-anzjeta kbira li naraw kif ħareġ dan ir-recording, li kien għalina ħaġa ġdida dak iż-żmien. Kellna kważi l-istess anzjeta li wieħed ikollu meta imur għand tar-ritratti biex jara kif ġew, wara li l-film tiegħek ikun ġie żviluppat.

L-EWWEL RECORDING

Niftakar li konna morna fir recording studio tar-Rediffusion u l-iżjed ħaġa li laqtitni kienet li filwaqt li kulħadd beda jagħraf il-vuċi ta' ħaddiehor, meta waslet il-vuċi tiegħu dak l-individwu beda jiddubita jekk dik il-vuċi kenitx tiegħu, jew le. Iżda r-recording huwa bħal ritratt, ma tantx iħobb juri ħaġa b'oħra. Kienet verament esperjenza interessantisma għalina lkoll.


Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 22 ta’ Awissu 1963. p.7

It-tielet anniversarju tal-kumpanija ġie iċċelebrat minna fit-teatru favorit tagħna, ir-Radio City, il-Ħamrun, is-Sibt, 8 ta' Jannar 1949.

Konna ippreżentajna ieħor mill-programmi tagħna li fih urejna għall-ewwel darba l-kummiedja mużikali stil spanjol "Tereador" miktuba minni u rrangata minn Charles Clews, b'versi mis-surmast Mike Cassar. Il-kummiedja ta' C. Izzo, "Lord Summers" u li sketch "Il-Wirt" li tant konna nagħmlu suċċess fejn nippreżentawh u, s'intendi, in-numri tal-varjetà.

Għalkemm wieħed jieħu gost li jirreċta quddiem platea mimlija nies, fuq palk armat b'kollox, f'teatru li fih il-kumditajiet kollha, b'applawsi ma jaqtghu xejn, u fl-istess ħin ikun jaf li se ddaħhal xi ħaġa għal dak li tkun qiegħed tagħmel: meta tagħmel xi recta f'xi sptar issib ruħek f'atmosfera ferm differenti.

Aħna ta spiss konna nigu mitlubin biex nagħmlu x-shows tagħna fl-isptarijiet. Konna nħossu li kien dover ta' kull wieħed minna li nagħmlu dan l-att ta' karità għalhekk mhux l-ewwel darba li konna mmorru l-Connaught Hospital, Santu Spirtu Mental Hospital, u St. Vincent de Paul Hospital.

F'dawn l-isptarijiet dejjem għamilna mill-aħjar biex inferrhu għal ftit taż-żmien lil dawn l-imsejkna. L-ikbar rikompens għalina kienet tkun dik it-tbissima, dik id-daħka, li kienet tiġi murija lilna minn dawk il-morda li forsi xi wħud minnhom biex jesprimu rwieħhom li qegħdin jieħdu gost kienu jagħmlu ċertu sforz.

FIR-RADIO CITY

Tant kienet kibret il-popolarità tagħna, li fuq suġġeriment tal-proprjetarju tar-Radio City, kull meta kien ikollna programm is-Sibt, konna naghmluh ukoll il-ġurnata ta' qabel — il-Ġimgħa. Dan l-esperiment irnexxa għax ir-riżultat kien ikun l-istess ghaz-żewġ granet, il-Ġimgħa u s-Sibt "full house".

L-ITWAL KORS TA' REĊTI L-itwal kors ta' reċti li għamilna matul l-istorja tagħna kien fiż-Żejtun, fis-sajf ta' l-1949, fil-bitħa spazjuża tal-każin tal-banda – Żejtun Band, fejn il-lum hemm il-Pandora Theatre.

Ippreżentajna seba' reċti, waħda kull ħmistax. B'dan il-kors il-kumpanija ġibdet l-ammirazzjoni taż-Żwieten li tant kienu jiġu numerużi għall-programmi tagħna.

AGNES GATT

It-tielet waħda fil-lista li telqitna minħabba l-emigrazzjoni kienet ic-ċkejkna Agnes Gatt, li flimkien mal-familja tagħha telqet lejn l-Amerika.

Dak iż-żmien, tfal kantanti ta' eta' żgħira li verament kienu jafu jkantaw ftit kien hawn. Dan kien dovut billi t-tfal f'dak iż-żmien ma kinux jiġu inkuragguti bhal-lum bis-song festivals. Pero Agnes dak iż-żmien kienet eċċezzjoni. Barra li kienet tkanta s-songs bl-ingliż b'ċerta kunfidenza, b'vuci attraenti, kellha personalita' ħelwa li tant kienet ġibdet ħafna ammiraturi.

L-aħjar songs ta’ Agnes kienu "Heriet", "Maria de Bahia", “My Happiness", u "Slow Boat to China".

L-ONOREVOLI FREDU BARBARA

Waħda mill-aqwa produzzjonijiet fir-repertorju estensiv tagħna kienet l-operetta fi tliet taqsimiet ta' Ġuże Azzopardi: "L-Onorevoli Fredu Barbara", li ippreżentajna għall-ewwel darba fir-Radio City, is-Sibt 5 ta' Novembru, 1949.

Din l-operetta kienet waħda mill-aqwa successi li ħarġet mill-pinna ta' Ġużé Azzopardi, u waħda mill-produzzjonijiet favoriti tagħna.

Ġużè Caruana wrietna l-kobor tagħha f'din l-okkażjoni. Il-gazzetti li dejjem faħħru lil din l-attriċi kbira, din id-darba kellhom xi ħaġa speċjali fit-tifħir tagħhom għal Ġuża. Hija kienet qisha saret it-Tony Nicholl tagħna. Mingħajr Tony is-Sliema Wanderers ma kinux jistgħu jibbrillaw. Aħna, mingħajr Ġuża, l-istess.

Ma rridx ninsa l-interpretazzjonijiet li taw f'din l-operetta Frances Spiteri, Giovanna Laiviera, Ġużé Azzopardi, Charles Clews, Johnnie Catania, Freddie Underwood u jien.

GĦAD UNUR CATANIA/CLEWS

Biex nuru l-apprezzament tagħna għall-aqwa koppja komika tal-palk malti f'dan iż-żmien – Catania u Clews – iddeċidejna li nagħmlu serata għad unur tagħhom.

Isem Clews u Catania kien fuq xuftejn kulħadd. Huma kienu li oriġinaw b'suċċess kbir id-djagolu komiku, huma kienu dejjem qegħdin jagħtu servizz kbir lill-kumpanija, u kienu l-favoriti fost l-udjenza tagħna. Għalhekk kienet f'waqtha din is serata li fiha Clews u Catania ibbrillaw ferm fil-kummiedja mużikali ta' Ġuże Azzopardi: "Iz-Ziju Anaklet Callus" fejn kellhom wieħed mill-akbar suċċessi fil-karriera taghhom. II-post kien il-każin San Ġużepp tal-Ħamrun, u d-data s-17 ta' Diċembru, 1949.

ALFRED CASTELLETTI

Wara t-tluq ta' Agnes Gatt rajna kif għamilna biex nimlew il-vojt li ħalliet, u konna ixxurtjati li sibna lit-tfajjel żgħir mill-Belt - Alfred Castelletti li kien verament eċċezzjoni fl-interpretazzjonijiet tiegħu tal-kanzunetti taljani.

It-talent vokali ta' Alfred jipparaguna tajjeb ħafna ma' l-aħjar tfal kantanti li għandna llum. Alfred malajr akkwista fama kbira magħna u l-publiku malajr induna bit-talent kbir tiegħu li għamlu favorit tagħom. U bir-raġun għax Alfred għalija jibqa' wieħed mill-aqwa tfal kantanti li qatt kelli x-xorti li nisma'. Oħt Alfred, Annie, għalkemm ma kienitx kantanta ta' l-istess livell għoli ta' ħuha, kienet tkanta tajjeb u ħadet sehem kemm-il darba fil-programmi tagħna.


Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 29 ta’ Awissu 1963. p.7

Il-Ħamis, 19 ta' Jannar, 1950, konna iċċelebrajna r-raba' anniversarju, għal darb'oħra fir-Radio City.

Għal din l-okkażjoni speċjali konna ippreżentajna b'suċċess kbir l-"S.S. Commando", kummiedja mużikali oħra ta' Ġużé Azzopardi. L-azzjoni ta' din il kummiedja ssir fuq bastiment wara maltempata, Għadni niftakar l-applawsi kbar mill-udjenza waqt l-esekuzzjoni ta' din il-kummiedja li kienet suċċess kbir għalina u kemm għall-awtur.

TESSIE XERRI

Kantanta oħra li ipparticipat b'successi kbar fil-programmi taghna kienet Tessie Xerri li għamlet id-debut tagħha magħna waqt il-programm li ippreżentajna fl-Orpheum Theatre, il-Gżira, fis-26 ta' Jannar, 1950.

Il-personalità, it-vivacità, mal-vuċi tant espressiva ta' Tessie għamluha mill-ewwel popolari ma' l-udjenza taghna.

Min qatt jista' jinsa' l-interpretazzjonijiet ta' Tessie Xerri tal-kanzunetta "Monasterio Santa Chiara", "Credimi", "Mużika Projbita", "L'Amore Sotto La Luna" "Verde Luna".

GIOVANNA LAIVIERA

Attrici oħra li tat sehem kbir għas-suċċessi tagħna kienet Giovanna Laiviera.

Giovanna għamlet id-debut tagħha magħna b'success kbir f'parti drammatika fil-buzzett "Wieħed Minnhom” fil-konkors teatrali t'April, 1947.

Pero' l-ikbar suċċess ta' Giovanna kien, u li permezz tiegħu l-kumpanija ġiet evitata minn fjask kbir, meta ġejna biex nippreżentaw "Fwieħet Marti” fir Radio City.

Fl-aħħar minuti qabel il-ħin tal-ftuħ ta' din is-serata ġejna mgħarfin li Mary Aquilina, waħda mill-protagonisti ta' din il kummiedja soċjali fi tlett atti, ma setgħetx tippartecipa, minħabba indispożizzjoni.

Tistghu taħsbu x’paniku qam fuq il-palk, imma Giovanna, b'kuraġġ u b'determinaz zjoni liema bħala, mingħajr kunċerti, mingħajr biss kienet qrat kelma waħda mill-iscript, iddeċidiet li tidhol hi biex tagħmel il-parti.

Qatt ma naf fil-karriera teatrali tagħna li gralna dan il-każ. Kulħadd bir-raġun kollu ħass ir-responsabbiltà kbira li volontarjament aċċettat Giovanna, imma kontra dak kollu li ħsibna, kontra ċ-ċirkostanzi ta' din is-sitwazzjoni, Giovanna għaġġbitna b'interpretazzjoni perfetta li tinkiseb biss minn attriċi f'eċċezzjoni.

Kien tassew jistħoqgilha dak l-applaws qawwi mill-udjenza, meta fl-aħħar tas-serata ġie spjegat kollox. Pero' kienet l-unika darba li aħna minn fuq il-palk ċapċapna bil-qalb iżjed mill-udjenza. Giovanna baqgħet leali lejna matul il-karriera tagħna u kwalunkwe parti li kienet tiġi mogħtija lilha, dejjem għamlet mill aħjar biex tinterpretaha tajjeb.

L-AĦJAR TAL-1950

L-aħjar produzzjonijiet tal 1950 kienu dawn, Il-kummiedji mużikali: "Ħol-Buskett", "Miss Mary”, “S.S. Commando", “Imbierek il-Ftehim”, “Skond il-Qoran", "L-Għassies tal-Barrakka", "Villa Girgenti", u r-"Ritratt".

Kummiedji: “Rigal ta' Inkwiet", "Sewwa Kien Jgħid Missieri", "Inżewġuha", "Paċi fid-Dar”, u li sketches: "Barra s-Sinna Timila' Dinja", "Il-Wirta”, "Il-Plumber” u l-"Kont".

KONKORS TAL-K.O.P.T.E.M

F’April tal-1950, konna ippartiċipajna fil-konkors tal-K.O.P. T.E.M., li kien sar fir-Knights Hall, il-Belt.

Dħalna b'żewg produzzjonijiet, waħda "I-Ittra mid-Dockyard", miktuba minn Guido Caruana — it-tifel il-kbir ta' Ġuża Caruana li fiha kellha l-parti ewlenija, flimkien ma' Lino A. Frendo, Eddie Scicluna, Frances Spiteri, Dante Gatt u Joe Tanti.

Il-produzzjoni l-oħra kienet miktuba minn Charles Clews -- "Dar Fuq ir-Ramel" li ġiet interpretata minn Ġuża Caruana, Frances Spiteri, Giovanna Laiviera, Charles Clews, Johnnie Catania, Freddie Underwood, Laurie Bellizzi u Frankie Clews.

OSCAR DEBONIS

Ieħor mill-kantanti li ippreżentajna b success kbir kien it-tfajjel Charles Debonis mill-Furjana. Jien kont nammirah għall-kuraġġ li bih kien jitla' fuq il palk, li smartness tiegħu kienet ta' l-għaġeb, u barra dan kien jippossiedi vuċi tenorili ta' volum inhux normali ghall-eta' żgħira tiegħu.

Oscar dam mhux ħażin magħna, imma kellna nitilfuh għal darb'oħra minħabba l-emigrazzjoni. Hu kjen ir-raba' wieħed li siefer mal-familja lejn l-Awstralja.

L-aħjar songs ta' Oscar kienu: "Beneath Thy Windows", "Mamma", “Cuore Napoletana", u "Vagabondo Della Stelle".


Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 5 ta’ Settembru 1963. p.7

Nhar il-Ġimgħa, 19 ta' Jannar, 1950, bdejna li "Stage Commandos Week”. Dan kien esperiment ieħor barra n-normali għall-kumpanijiet lokali. L-għaliex biħ konna se nagħmluha għal ġimgħa sħiħa bħala full professionals.

Iddeċidejna li nagħmlu ģimgħa reċti waħda wara l-oħra fost il-ġimgħa, f'teatri differenti. Biex għamilniehom ħadna I-leave minn fuq ix-xogħol, u ftehemna li nigu irrikompensati mill-qliegħ li jkun hemm.

Kien esperiment iebes għax hawn Malta l-moda hija li x-show tħalliha għal week-end biex ikollok in-nies. Imma tant kienet kbira l-popolarità tagħna li n-nies warbu min-nofs l-użanza u attendew għal li “Stage Commandos Week" numru kbir, tant li konna 'full-house' kull fejn morna.

It-teatri li fihom giet ippre żentata l-ġimgha tagħna kienu: "Roxy" -- B'Kara; "Knight's Hall" – il-Belt; "Manoel" -- il-Belt; "Orpheum" – Gżira; "Radio City" — Ħamrun; u l Każin San Ġużepp, il-Ħamrun.

90 REĊTA F’SENA WAĦDA

“90 Reċta f'Sena" kien l-ikbar record ta' reċti f'sena matul il-karriera tagħna; u dan sar ma' tul is-sena 1951, li kienet waħda mill-aħjar snin għalina.

Ir-record tal-1951 huwa dovut l-aktar għal Ġużè Azzopardi, Charles Clews, Mike Cassar, u xi ftit jien, għal numru sabiħ ta' produzzjonijiet ġodda li nkitbu minn dawn li semmejt.

Biex iżżomm il-popolarità hemm bżonn ta' produzzjonijiet ġodda u aħna konna iffortunti li meta inħass il-bżonn ta' produzzjonijiet ġodda dejjem sibna lil Azzopardi u lil Clews għad-dispozizzjoni tal-kumpanija.

Barra dan, l-entużjażmu ta' kull wieħed u waħda minna għen ħafna biex jintlahaq dan ir-record hekk sabih.

VOJT u MIMLI

Fis-16 ta' Ġunju, 1951, kellna reċta fil-Metro Theatre, Luqa, u tgħidx kemm ħadniha bi kbira, meta wasalna u nsibu li fuq il-pjanta kien hemm 20 ruħ biss li qatgħu l-biljetti, u hadnieħa bi kbira għax qabel, f’reċti oħra fl-istess teatru, dejjem sibnieh mimli.

Konna kważi iddeċidejna li nħassru r-reċta, meta Johnnie Catania ġietu l-idea sublimili jmur idur jagħmel, ftit tal-canvassing fit-triqat u l-pjazez ta' dan ir-raħal. U aħna allej nieh imur, bir-riżultat li l-canvassing tieghu rnexxa, u erġajna għal darb'oħra – din id darba bid-diplomazija għaqlija ta' Johnnie Catania - ikollna "full-house" fil-Metro Theatre.

Marion Dimech

Kantanta oħra li kienet ta' eċċezzjoni għal dawk li huma kanzunetti taljani kienet Marion Dimech mill-Ħamrun.

Kienet dehret magħna għall ewwel darba fil-Micado Theatre, San Pawl il-Baħar, fejn kantat "Canzone Per La Strada" u "L'Amore Sotto la Luna".

Marion kellha stil attraenti ħafna, u anke l-versi bit-taljan kienet tagħtihom tifsira ċara. Hija saret popolari ħafna wkoll mas-semmiegħa tar-Rediffusion.

L-aħjar kanzunetti tagħha kienu "Arrivano I Nostri", "Grazzie del Fior", "Manuela", "Italia Mia" u "Anima e Cuore".


Minn Il-Ħelsien, Il-Ħamis 12 ta’ Settembru 1963. p.7

Tony Vella għamel id-debut tiegħu magħna, is-Sibt, 2 ta' Ġunju, 1951, waqt programm varjat fl-open air fit-teatru Regal, Raħal Ġdid.

Tony, li dam magħna għal iżjed minn sentejn u nofs, ta servizz tajjeb lill-kumpanija bil-kant tiegħu, u r-reportorju tiegħu ta' kanzunetti bit-taljan kien estensiv. Xi minn daqqiet Tony ukoll ġew mogħtija lilu xi partijiet fl-atti mużikali tagħna.

L-ahjar interpretazzjonijiet ta' Tony kienu: "Alba Sul Mar", "Troppo Tardi", "Maria Christina" u "Luna Rossa".

ALI BABA

Il-Ħamis, 25 ta’ Jannar, 1951, waqt li konna organizzajna li “Stage Commandos Week”, konna ippreżentajna ghall-ewwel darba l-"Ali Baba", maqluba ghall-malti minn Ġanni Thewma u irranġata għall-palk malti minn Charlie Clews, b'versi bil-malti mis-surmast Mike Cassar.

Din il-popolari storja għarbija, meħuda mill-original tagħha, tat ċans lill-kumpanija biex tidher f'aspett differenti minn tas soltu, bir-riżultat li "Ali Baba" saret waħda mill-block busters tagħna.

L-akbar diffikulta' li sibna kienet li x-xena tagħha ma kienitx tiffitja għal kull teatru li konna mmorru. Filli nkunu fir-Radio City fejn ix-xena tkun perfetta, imbaghad insibu ruħna f'teatru ieħor, b'palk daqs nofs tar-Radio City, u trid tara kif taghmel, iċċekken u titwi x-xena biex tiffitja għal dak il palk.

IL-MIKADO THEATRE

F'Settembru, 1951, konna ġejna mistiedna biex ninawguraw il-palk tat-teatru l-ġdid Mikado, f'San Pawl il-Baħar.

Din kienet ukoll l-ewwel reċta tagħna f'San Pawl, li għaliha attendew mhux biss minn San Pawl. imma mill-Mosta u mill-Mellieha li qatt ma kellhom ċans li jarawna.

RENO SPITERI

Reno Spiteri ngħaqad mal kumpanija fil-11 ta' Novembru 1950. wara li ġa kellu xi esperjenza bħala attur ma' kumpanijiet oħra.

Għalkemm Reno ma kienx isib ruħu f'partijiet principali fil-produzzjonijiet tagħna. pero' f'partijiet żgħar u xi minn daqqiet l-aktar importanti, huwa qatt ma naqas li jagħti sehem tajjeb.

Reno dam sa l-aħħar ta' l-attivita' tagħna u ma kienx jonqos kunċert wieħed biss. L-għajnuna tiegħu kienet wisq apprezzata minna.

IL-LIDO THEATRE

Inawgurazzjoni ohra ta' palk teatrali kienet dik tal-Lido Theatre, Birżebbuga. Din saret is Sibt, 4 ta' Novembru, 1951.

In-nies ta' Birżebbuġa li kienu jgawdu x-shows tagħna matul is-sajf fil-Belle Isle open air theatre, issa setgħu wkoll igawdu l-kumpanija matul ix-xitwa.

F'din l-okkażjoni tajna programm varjat li inkluda fih il-kummiedja mużikali "Miss Mary", il-kummiedja “Lily u Tommy" u li sketch "3rd Party Insurance" u numri ta' varjetà.

FLORRIE BUTTIGIEG (La Tosca)

Din il-parodija mużikali f'żewġ atti ta' Ġużé Azzopardi, ibbażata fuq l-opra "Tosca" ta’ Puccini, saret l-ewwel darba minna fl-Orpheum, il-Gżira, is-Sibt, 6 ta' Diċembru, 1951.

Din il-parodija miktuba b'sengħa kbira minn Azzopardi kellha suċċess kbir u hawn ta' min isemmi l-interpretazzjonijiet eċċellenti ta' Ġuża Caruana, Ġużé Azzopardi, Charlie Clews, Dante Gatt u tas-surġent u pulizija, Johnnie Catania u Freddie Underwood.

It-tieni att li jigi ippreżentat f'sala tal-qorti kien wieħed mill-aqwa atti umoristiċi fir-reportorju tagħna. Min qatt jista' jinsa s-serjeta' ta' Dante Gatt bħala maġistrat. Id-difiża f'idejn Underwood, u l-inġenwinita fl interpretazzjoni komika tas-surgent Johnnie Catania?

Mhux ta' b'xejn din il-produzzjoni kienet tiġi mitluba biex issir minn kulħadd.

L-EMPIRE THEATRE

Fil-5 ta' Jannar, 1952, erġajna għat-tielet darba inawgurajna teatru ġdid ieħor. Din id darba tat-teatru Empire ta Raħal Gdid.

Il-palk kien wiesa' kemm tridu, imma kien biss jidhol ‘il ġewwa xi 12-il pied mir-ribalta. Għalhekk kien jigri li qabel ma jinfetaħ is-separju kien jagħlaq mhux mar-ribalta, iżda sitt piedi 'l gewwa. Kien jinħtieġilna li noħorġu il-‘fa-bisogno’, siġġijiet, imwejjed, gastri, eċċ., quddiem is-separju, u wara li nlestu u jingħalaq is-separju, indaħħlu kollox.

Pero' b'dawn id-diffikultajiet kollha li tiltaqa' magħhom ta' spiss, aħna dejjem konna nemmnu li "The show must go on", li bix-shows go l-Empire stajna nissodisfaw lill-eluf ta' ammiraturi tagħna ta' dawk in-naħat.

B’RISQ LI STRIKE FUND TAL-G.W.U.

Aħna li dejjem ħassejna ruħna bħala membri ta' kumpanija tal-ħaddiema li nafu l-ewwel popolarità tagħna lill-istess ħaddiema sħabna, dejjem konna nħossuna l-iktar feliċi meta konna niġu mitluba biex ingħinu l-moviment tagħna.

U l-Ħamis, 6 ta' Marzu 1952, għamilna serata kbira fir-Radio City b'risq li Strike Fund tal General Workers' Union.

Kienet serata memorabbli, ħdimna lkoll b'entużjażmu kbir, forsi aktar mis-soltu, għax ħassejna l-importanza ta' l-okkażżjoni u rnexxielna li barra li nagħtu waħda mill-aqwa shows tagħna nkabbru s-somma sabiħa li marret biex tgħin lil sħabna l-ħaddiema li kienu l-iktar fil-bżonn.